Źródło
Data wydania (zgodnie z kalendarzem gregoriańskim): 25 marca 1938
Dziennik Ustaw 1938 nr 19 poz. 149
Kontekst historyczny
W ostatnich latach II RP zaczęło obowiązywać coraz więcej obostrzeń dotyczących wolności wykonywania zawodu. Wprowadzała je m.in. Ustawa z 25 marca 1938 roku o wytwarzaniu i handlu dewocjonaliami oraz przedmiotami kultu religijnego. Na podstawie jej zapisów wyrobem oraz handlem dewocjonaliami i przedmiotami kultu religii chrześcijańskiej, mojżeszowej i muzułmańskiej mogły zajmować się wyłącznie osoby tego wyznania, którego dane wyroby dotyczą. Przepisy te obejmowały również podmioty prawne, w których zarząd, rada nadzorcza oraz wszystkie inne władze miały być sprawowane przez osoby danej religii. Również wyłącznie wyznawcy danej konfesji mogli być zatrudnieniu w warsztatach i zakładach produkujących obiekty kultu religijnego – „Zatrudnienie innych osób jest zabronione”.
W praktyce ustawa skierowana była przede wszystkim przeciwko żydowskim straganiarzom, zakazując im m.in. produkcji i sprzedaży dewocjonaliów katolickich. Ten przykład dobrze pokazuje, że w dwudziestoleciu międzywojennym część ustawodawstwa była wymierzona w mniejszość żydowską, choć zapisy w nim zawarte miały charakter ogólny i formalnie dotyczyły wszystkich obywateli bez względu na wyznanie czy narodowość.
Dokument
Art. 1.
(1) Wytwarzaniem i handlem dewocjonaliami oraz przedmiotami kultu religii: chrześcijańskiej, mojżeszowej i muzułmańskiej mogą zajmować się osoby fizyczne wyłącznie tej religii, której dane wytwory dotyczą, jak również osoby prawne, w których zarząd, rada nadzorcza oraz wszystkie inne władze sprawowane są przez osoby danej religii.
(2) O zaliczeniu do religii decyduje stan ujawniony w księgach stanu cywilnego.
Art. 2.
Osoby wyłącznie odnośnej religii mogą być zatrudnione przy wytwarzaniu i handlu dewocjonaliami oraz przedmiotami kultu religijnego. Zatrudnienie innych osób jest zabronione.
Art. 3.
(1) Do dewocjonaliów i przedmiotów kultu religijnego w rozumieniu niniejszej ustawy zalicza się wytwory i przedmioty używane przez świątynie, duchownych i wiernych przy wykonywaniu praktyk religijnych.
(2) Szczegółową listę dewocjonaliów i przedmiotów kultu religijnego ustali rozporządzenie Ministra Przemysłu i Handlu w porozumieniu z Ministrem Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego.
Art. 4.
Wytwórnie i zakłady sprzedaży dewocjonaliów oraz przedmiotów kultu religijnego działające na zasadach sprzecznych z art. 1 i art. 2 niniejszej ustawy ulegną likwidacji w ciągu 2 lat od wejścia w życie niniejszej ustawy, o ile się nie dostosują do wymogów art. 1 i art. 2.
Art. 5.
Prowadzący przemysł z naruszeniem przepisów ustawy niniejszej tudzież przepisów wydanych w wykonaniu tejże ustawy, o ile czyn nie jest zagrożony karą w powszechnych ustawach karnych – podlegają karze aresztu do trzech miesięcy i grzywny do 3.000 zł lub jednej z tych kar.
Art. 6.
Przedmioty pochodzące z wykroczeń z art. 5 ulegają konfiskacie.
Art. 7.
Do orzekania w sprawach o wykroczenia określonych w niniejszej ustawie powołane są władze administracji ogólnej.
Art. 8.
Wykonanie ustawy niniejszej porucza się Ministrowi Przemysłu i Handlu w porozumieniu z zainteresowanymi ministrami.
Art. 9.
Ustawa niniejsza wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.
Prezydent Rzeczypospolitej: I[gnący] Mościcki[1]
Prezes Rady Ministrów: Sławoj Składkowski[2]
Minister Przemysłu i Handlu: Antoni Roman[3]
[1] Ignacy Mościcki (1867-1946) – chemik, naukowiec, w latach 1926-1939 prezydent II RP.
[2] Felicjan Sławoj Składkowski (1885-1962) – lekarz, generał Wojska Polskiego, minister spraw wewnętrznych, w latach 1936-1939 premier II RP.
[3] Antoni Roman (1892-1951) – dyplomata, w latach 1936-1939 minister przemysłu i handlu.